แมงกะพรุนเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่อาศัยอยู่ในทะเล พวกมันมีลักษณะเป็นทรงกลมหรือรูปทรงกรวย มีแขนหรือหนวดหลายเส้น แมงกะพรุนมีมากกว่า 30,000 สายพันธุ์ แบ่งออกเป็น 4 อันดับหลัก ๆ ได้แก่
- อันดับไซโฟซัว (Scyphozoa) เป็นแมงกะพรุนที่พบได้มากที่สุด มีขนาดตั้งแต่ขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่ เช่น แมงกะพรุนหนัง แมงกะพรุนกล่องแมงกะพรุนกล่อง
- อันดับไฮโดรซัว (Hydrozoa) เป็นแมงกะพรุนขนาดเล็ก อาศัยอยู่เป็นกลุ่ม เช่น แมงกะพรุนไฟ แมงกะพรุนไฟหมวกโปรตุเกสแมงกะพรุนไฟหมวกโปรตุเกส
- อันดับคูโบซัว (Cubozoa) เป็นแมงกะพรุนพิษร้ายแรงที่สุดในโลก เช่น แมงกะพรุนอิรุคันจิ แมงกะพรุนกล่องแมงกะพรุนอิรุคันจิ
- อันดับ Staurozoa) เป็นแมงกะพรุนขนาดเล็ก อาศัยอยู่เกาะกับสาหร่ายหรือฟองน้ำ เช่น แมงกะพรุนหินแมงกะพรุนหิน
แมงกะพรุนมีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศทางทะเล พวกมันเป็นสัตว์นักล่าที่กินแพลงก์ตอนและสัตว์ขนาดเล็ก แมงกะพรุนยังเป็นอาหารของสัตว์ทะเลอื่น ๆ เช่น ปลา เต่า และวาฬ
แมงกะพรุนบางชนิดมีพิษร้ายแรงต่อมนุษย์ พิษของแมงกะพรุนสามารถทำให้เกิดอาการปวดแสบร้อน บวมแดง และอาจถึงแก่ชีวิตได้
การปฐมพยาบาลผู้ป่วยสัมผัสแมงกะพรุนทะเล มีขั้นตอนดังนี้
- ขึ้นจากน้ำทันที เพื่อลดการสัมผัสพิษแมงกะพรุนต่อร่างกาย
- ล้างบริเวณที่สัมผัสแมงกะพรุนด้วยน้ำทะเล เป็นเวลาอย่างน้อย 30 วินาที เพื่อล้างพิษแมงกะพรุนออก
- ห้ามใช้น้ำเปล่าหรือน้ำเกลือล้างแผล เพราะอาจกระตุ้นให้พิษแมงกะพรุนแตกตัวมากขึ้น
- ใช้อุปกรณ์คีบเอาหนวดแมงกะพรุนและเยื่อเมือกที่ติดตามตัวผู้บาดเจ็บออก โดยไม่ใช้มือสัมผัสโดยตรง
- ประคบเย็นบริเวณที่สัมผัสแมงกะพรุน เป็นเวลาอย่างน้อย 30 นาที เพื่อบรรเทาอาการปวดบวม
- รับประทานยาแก้ปวด เช่น ยาพาราเซตามอล หรือยาไอบูโพรเฟน
- สังเกตอาการผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด หากมีอาการแพ้รุนแรง เช่น หายใจลำบาก หน้าบวม ริมฝีปากบวม คอบวม ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
นอกจากนี้ ยังมีเคล็ดลับการปฐมพยาบาลผู้ป่วยสัมผัสแมงกะพรุนทะเลเพิ่มเติม ดังนี้
- หากผู้บาดเจ็บมีอาการแพ้รุนแรง ควรรีบนำตัวส่งโรงพยาบาลทันที
- หากผู้บาดเจ็บมีอาการปวดบวมรุนแรง หรือไม่สามารถเคลื่อนไหวบริเวณที่สัมผัสแมงกะพรุนได้ ควรรีบไปพบแพทย์
แมงกะพรุนพิษมีหลายชนิด ความรุนแรงของพิษขึ้นอยู่กับชนิดของแมงกะพรุน โดยทั่วไปแล้ว แมงกะพรุนกล่อง (Box Jellyfish) เป็นแมงกะพรุนที่มีพิษร้ายแรงที่สุด พิษของแมงกะพรุนกล่องสามารถทำให้เสียชีวิตได้ภายในไม่กี่นาที ดังนั้น หากสัมผัสแมงกะพรุนกล่อง ควรรีบขึ้นจากน้ำทันที และรีบไปพบแพทย์ทันที
เอกสารอ้างอิง:
1) https://www.webmd.com/first-aid/what-to-know-about-sea-urchin-stings
2)กรมแพทย์ทหารเรือ. (๒๕๕๖). เวชศาสตร์ทางทะเล (Maritime Medicine), กรุงเทพฯ, บริษัท สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์ พับลิสซิ่ง จ้ากัด
3 Responses